W dniu 5 sierpnia 2020 r. do konsultacji publicznych skierowany został projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, oznaczony w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów numerem UD113, w wersji z dnia 20 lipca 2020 r. Projekt został przygotowany przez Komisję ds. Reformy Nadzoru Właścicielskiego, działającą przy Ministrze Aktywów Państwowych. W Projekcie proponuje się szeroką reformę prawa spółek handlowych, która obejmuje 3 zasadnicze obszary:

a) wprowadzenie do polskiego prawa regulacji prawa grup spółek (prawa koncernowego, prawa holdingowego);
b) zreformowanie zasad sprawowania nadzoru w spółkach kapitałowych, w szczególności w odniesieniu do rad nadzorczych; oraz
c) wprowadzenie punktowych zmian w tych zagadnieniach z zakresu funkcjonowania organów spółek kapitałowych, które do tej pory budziły istotne wątpliwości w praktyce, takich jaki zasady liczenia kadencji członków organów spółek kapitałowych czy reguły ponoszonej przez nich odpowiedzialności cywilnoprawnej.

W pierwszej kolejności należy przyjąć z aprobatą proponowaną metodę wprowadzania zmian, polegającą na dokonaniu przeglądu dotychczasowej regulacji, zidentyfikowania obszarów wymagających reformy i zaprojektowaniu kompleksowego pakietu nowych rozwiązań. Upływ 20 lat od czasu uchwalenia Kodeksu spółek handlowych, stanowi dobrą okazję do refleksji nad obecnym kształtem polskiego prawa spółek i jego adekwatności do współczesnych realiów obrotu. Potrzebę przeglądu wzmacnia fakt, że w ostatnich latach Kodeks był reformowany głównie w związku z koniecznością transpozycji przepisów unijnych albo w trybie tzw. ustaw deregulacyjnych, co często ograniczało zakres wprowadzanych zmian. Ostatnia nowelizacja Kodeksu, która miała charakter przekrojowy, została uchwalona w 2003 r. Trzeba tutaj jednak wspomnieć, że wprowadzenie do polskiego prawa prostej spółki akcyjnej wiązało się z istotną modernizacją szeregu instytucji prawa spółek kapitałowych, choć tylko w ramach nowej formy prawnej. W świetle powyższych uwag nie jest więc pozbawione podstaw twierdzenie, że w ostatnich latach polskie prawo spółek dotykał pewien imposybilizm w zakresie reformy tych obszarów regulacji, które dotychczas funkcjonowały wadliwie w obrocie lub wobec których istniały daleko idące wątpliwości w doktrynie, a także systemowego rozszerzenia wprowadzonych już reform.

W załączeniu poniżej publikujemy Opinię Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (UD113).

Opinia OBSiL z 07.09.2020 r. – KSH

Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji KRRP przygotował drugie już wydanie poradników dotyczących praktycznych aspektów stosowania pakietu ustaw zwanych tarczą antykryzysową. 18 kwietnia weszła w życie ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695), czyli tzw. tarcza antykryzysowa 2.0. Oba poradniki uwzględniają stan prawny zawarty w tej regulacji. Zapraszamy Państwa do lektury.

Tarcza antykryzysowa – poradnik dla radców prawnych. Wybrane zagadnienia. Wyd. II

Tarcza antykryzysowa dla przedsiębiorców. Wybrane zagadnienia. Wyd. II

6 kwietnia 2020 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. [dalej : Ustawa]. Jej istota sprowadza się do stworzenia podstaw prawnych dla przeprowadzenia wyborów prezydenckich, zarządzonych na 10 maja br., wyłącznie w drodze głosowania korespondencyjnego, co – w ocenie zarówno projektodawców ustawy, jak i większości sejmowej – stanowić miałoby gwarancję bezpiecznego przeprowadzenia tych wyborów dobie pandemii COVID-19.

Opinia OBSiL z 16.04.2020r.

W dniu 31 marca grupa posłów złożyła w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy w sprawie szczególnych zasad przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (druk nr 314) [dalej: Projekt]. W projekcie proponuje się wprowadzenie do ordynacji wyborczej mechanizmu głosowania korespondencyjnego dla wszystkich wyborców, uczestniczących w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (art. 2 ust. 1 ), z wyłączeniem możliwości stosowania go w obwodach utworzonych w jednostkach, o których mowa w art. 12 § 4 i 7 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy [dalej: Kodeks], oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, a także w przypadku udzielenia przez wyborcę pełnomocnictwa do głosowania, o którym mowa w rozdziale 7 Kodeksu (art. 2 ust. 2 Projektu).

Opiniowany projekt liczy zaledwie dziewięć artykułów, przy czym – włączając wyżej przywołany – jedynie trzy regulują szczegółowe zagadnienia normatywne (art.: 2; 5; 7) jeden ma charakter ogólny (art. 1), dwa odsyłają do rozwiązań ujętych w Kodeksie (art. 3 i 8), a pozostałe – nie licząc końcowego – mają charakter upoważniający właściwych ministrów oraz Państwową Komisję Wyborczą do uregulowania szczegółowych zagadnień związanych z organizacją i przebiegiem głosowania w proponowanej w nim formule. Tym samym, wnioskodawcy proponują Sejmowi nie tylko uchwalenie ustawy o charakterze incydentalnym, ale również par excellence kadłubowym, nie uwzględniającym, m. in. przepisów zmieniających, przejściowych, dostosowujących oraz uchylających.

Opinia OBSiL z 01.04.2020

W dniu 17 stycznia 2020 r. grupa senatorów zwróciła się do Marszałka Senatu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (druk senacki Nr 50). Jak wskazali inicjatorzy w uzasadnieniu do przedłożonego wniosku, celem załączonego do wniosku projektu jest dostosowanie przepisów prawa krajowego, w zakresie realizacji obowiązku zapewnienia każdemu prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu, a także dostosowania stanu prawnego do wymogów wynikających z prawa Unii Europejskiej – art. 47 Karty Praw Podstawowych oraz art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (s. 1). W przedmiotowym uzasadnieniu podkreślono również, że na mocy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej [dalej: TSUE] z dnia 19 listopada 2019 r. doszło do wiążącego Polskę ustalenia, że aktualnie obowiązujące przepisy krajowe, regulujące zasady kształtowania składu osobowego Krajowej Rady Sądownictwa [dalej: KRS] są niezgodne z prawem europejskim, gdyż naruszają uprawnienia władzy sądowniczej. Niezgodność ta skutkuje wadliwością czynności podejmowanych przez wadliwie ukształtowaną KRS, w tym także czynności w zakresie wskazywania kandydatów do powołania na stanowiska sędziowskie (s. 2) Inicjatorzy postępowania powołali się ponadto na stanowisko Sądu Najwyższego [dalej: SN], który w prawomocnym wyroku z dnia 5 grudnia 2019 r., jednoznacznie stwierdził, że w obecnym stanie prawnym, regulowanym ustawą z dnia 12 maja 2011 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 84 ze zm.) KRS nie spełnia wymogu niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, a w konsekwencji, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego [dalej: IDSN], powołana w całości przez tę KRS, nie stanowi sądu w rozumieniu europejskiego standardu niezależności sądów, a tym samym konieczne jest przejęcie jej kompetencji przez inny sąd, spełniający ten standard.

Opinia z 20.02.2020 – KRS (druk Nr 50) final

Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego i świadczenia pomocy prawnej określa ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Ustawa ta używa następujących pojęć: „wykonywanie zawodu” oraz „świadczenie pomocy prawnej”. Z tego względu już tytuł Projektu decyzji wydaje się być nieprawidłowo sformułowany, gdyż w zgodności z wyrażeniami ustawowymi powinien brzmieć: „w sprawie świadczenia pomocy prawnej w resorcie obrony narodowej”. Pomoc prawna jest jedną z postaci pomocy w ogólnym znaczeniu, zaś pomoc jako taką świadczy się, względnie wyświadcza, jednakże się jej nie wykonuje. Projekt używa obu pojęć: „pomoc prawna” i „obsługa prawna”, ale czyni to niekonsekwentnie, przemiennie używając obu tychże pojęć np. § 1 pkt. 3, § 2, § 6, § 9 pkt. 1. Projektowana regulacja nie wzięła pod uwagę, że pojęcie „obsługa prawna” zostało zamienione przy okazji nowelizacji ustawy, pojęciem „pomoc prawna” Z tego względu zdaniem Komisji w projektowanym tekście pojęcie „obsługa prawna” powinno zostać jednolicie zastąpione pojęciem „pomoc prawna” w odpowiedniej liczbie i przypadku.

Opinia z 22.01.2020 r. – decyzja MON

20 grudnia 2019 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw [dalej Ustawa]. Podstawę prac legislacyjnych Izby stanowił projekt wniesiony 12 grudnia 2019 r. przez grupę posłów (druk poselski Nr 69), jednoznacznie negatywnie oceniony przez liczne grona eksperckie oraz środowiska prawnicze – w tym również przez Krajową Radę Radców Prawnych – jako niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. [dalej: Konstytucja], jak również z obowiązującym Rzeczpospolitą Polską prawem międzynarodowym, w szczególności z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [dalej: EKPC] oraz z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej [dalej: KPPUE], a także z art. 19 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej [dalej :TFUE].

Projekt ustawy nowelizującej naruszał standardy konstytucyjne oraz wynikające z prawa europejskiego aż w pięciu obszarach regulacji, dotyczących:

1 – autonomii samorządu sędziowskiego;
2 – orzecznictwa sądów;
3 – konstytucyjnych wolności i praw sędziów;
4 – odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów;
5 – procedury wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.
Przedmiotowa opinia prawna koncentruje się na analizie regulacji, zawartych w Ustawie pod kątem aktualności zarzutów, podnoszonych uprzednio wobec jej projektu. Dodatkowo, ocenie zgodności z Konstytucją poddany zostanie sposób procedowania nad projektem oraz przyjęty w niej okres vacatio legis, a w konsekwencji zgodność Ustawy ze standardami prawidłowej legislacji, wynikającymi z zasady demokratycznego państwa prawnego.

OBSiL_Opinia z 03.01.2020 r. – prof. S. Patyra

Przedmiotem niniejszego raportu (dalej „raport”), przygotowanego na zlecenie Krajowej Izby Radców Prawnych, jest ocena konsekwencji przyjęcia przez polski parlament ustawy, której projekt poselski wpłynął do Sejmu w dniu 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (dalej „ustawa”), a który to projekt Sejm przyjął 20 grudnia 2019 roku i skierował do rozpatrzenia do Senatu RP.

Treść raportu dotyczy stosunku ustawy do prawa Unii Europejskiej oraz skutków, jakie są możliwe w sferze prawa Unii Europejskiej, w wypadku przyjęcia jej przez prawodawcę. Są to odpowiednio instrumenty, które mogą zastosować organy unijne (Komisja Europejska, sądy unijne) w zw. z przyjęciem ustawy, a także inne konsekwencje, jak np. złamanie zasady zaufania między państwami i nierespektowanie wyroków sądów polskich w innych państwach członkowskich UE.

OBSiL_Raport z 31.12.2019 r. – prof. Grzeszczak

Przedmiotowa opinia prawna dotyczy uprawnień pracodawcy w zakresie uzyskiwania informacji o dodatkowym zatrudnieniu radcy prawnego – bez wskazania przyczyny – zatrudnionego na podstawie umowy o pracę oraz czasu przebywania w zakładzie pracy przez radcę prawnego zatrudnionego na umowę o pracę.

Problemy związane z tak ujętym zagadnieniem zostały wyrażone przez Zamawiającego opinię w formie dwóch pytań:
1) czy pracodawca może bez wskazania przyczyn –żądać informacji, gdzie jeszcze zatrudniony jest lub na rzecz kogo wykonuje obsługę radca prawny, mając na uwadze, że obowiązują go zapisy zasad etyki w tym zakaz kolizji interesów;
2) czy pracodawca, który zawarł z radcą prawnym w umowie o prace zapisy dot. czasu przebywania w zakładzie pracy (np. 2 razy po 8 h w tygodniu) może żądać informacji, czy radca prawny załatwia sprawy poza siedzibą, a jeżeli tak to ile to jest spraw – co stanowi de facto zapytanie o informacje jakie czynności na rzecz pracodawcy wykonuje radca w pozostałym czasie (np. w wymiarze 3/5 w tygodniu).

Opinia – czas pracy r.pr. i raportowanie

12 grudnia 2019 r. grupa posłów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji wniosła do Izby projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (Druk sejmowy nr 69). Zgodnie z intencją wyrażoną przez wnioskodawców w Uzasadnieniu do projektu, zasadniczym celem przedłożenia jest, cyt. „uporządkowanie zagadnień ustrojowych związanych ze statusem sędziego Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, wojskowych oraz administracyjnych, a także organów samorządu sędziowskiego oraz organów sądów”.

Abstrahując od oczywistej konstatacji, iż jest to kolejny – na przestrzeni ostatnich czterech lat – projekt ustawy reformującej wymiar sprawiedliwości, nie sposób jest nie zauważyć, że przedmiotowy projekt nie tyle porządkuje, co dewastuje wymiar sprawiedliwości. Ujęte w nim propozycje w zasadniczy sposób podważają bowiem podstawowe standardy niezależności sądów oraz niezawisłości sędziów, wynikające zarówno z postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. [dalej: Konstytucja]1, jak i wiążącego Rzeczpospolitą Polską prawa europejskiego – w szczególności Europejskiej Konwencji Praw Człowieka2, jak i Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej3.

Naruszenia wskazanych standardów ujawniają się w pięciu obszarach regulacji:
1 – autonomia samorządu sędziowskiego;
2 – sfera orzecznicza sądów;
3 – konstytucyjne wolności i prawa sędziów;
4 – odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów;
5 – procedura wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.

Opinia z 18.12.2019 r. – Opinia PUSP SN