Opiniowane projekty ustawy stanowią realizację zapowiedzianej przez Prezydenta RP inicjatywy ustawodawczej, będącej z kolei refleksem zastosowanego w dniu 31 lipca 2017 r. veta ustawodawczego wobec ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Sądzie Najwyższym (druk sejmowy 1789) – przedłożenie poselskie oraz ustawy z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 1423) – przedłożenie rządowe, regulujących przedmiotową materię. Pomijając zatem aspekt analizy przyczyn oraz zarzutów sformułowanych przez głowę państwa, które legły u podstaw skierowanych do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o ponowne rozpatrzenie powyżej wskazanych ustaw, niniejsze stanowisko odnosi się do merytorycznej oceny rozwiązań legislacyjnych znajdujących odzwierciedlenie w prezydenckich projektach ustaw.

W załączeniu poniżej publikujemy stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczące projektów ustawy o Sądzie Najwyższym oraz ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i niektórych innych ustaw przedłożonych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 września 2017 r.

Stanowisko OBSiL z 12.11.2017 r. do prezydenckich projektów ustaw o KRS i SN

Zgodnie z art. 1 prezydenckiego projektem ustawy o Sądzie Najwyższym – Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do: sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez zapewnienie zgodności z prawem i jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i sądów wojskowych przez rozpoznawanie środków odwoławczych oraz podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne, a także przez kontrolę nadzwyczajną prawomocnych orzeczeń sądowych w celu zapewnienia praworządności i sprawiedliwości społecznej przez rozpoznawanie skarg nadzwyczajnych, rozpatrywania spraw dyscyplinarnych w zakresie określonym w ustawie, rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu, wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz rozpoznawania protestów przeciwko ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego oraz stwierdzania ważności referendum, opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych projektów ustaw w zakresie, w jakim mają one wpływ na sprawy należące do właściwości rzeczowej Sądu Najwyższego oraz wykonywania innych czynności określonych w ustawach. Zatem zgodnie z projektowaną ustawą w polskim porządku prawnym miałaby się pojawić nowa instytucja w postaci „skargi nadzwyczajnej”.

W załączeniu poniżej publikujemy opinię Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w przedmiocie skargi nadzwyczajnej przewidzianej w prezydenckim projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym.

Opinia z 12.11.2017 r. – skarga nadzywczajna

Przedmiotem niniejszej opinii prawnej sporządzonej na zlecenie Kierownika Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, jest ustalenie czy:

1. radca prawny może ustalić w umowie z klientem stawkę niższą niż stawka minimalna wynikająca z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości pomimo braku przesłanek do takiego postępowania, a jeżeli nie może w ten sposób ustalić wynagrodzenia – to czy takie działanie może stanowić delikt dyscyplinarny;
2. czy przesłanką usprawiedliwiającą takie ukształtowanie wynagrodzenia radcy prawnego, jest pozostawanie z klientem w stosunku stałego zlecenia obsługi prawnej i pobieranie z tego tytułu wynagrodzenia ryczałtowego nie obejmującego jednak wynagrodzenia z tytułu zastępstwa procesowego lub egzekucyjnego.

W załączeniu poniżej publikujemy opinię Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotycząca możliwości ustalania z klientem wysokości wynagrodzenia przysługującego radcy prawnemu.

Opinia z 21.11.2017 r. – ustalenie wynagrodzenia r. pr. w umowie z klientem

Według uzasadnienia projektu ustawy o ochronie danych osobowych (NUODO) celem przedmiotowej ustawy jest konieczność zapewnienia stosowania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (RODO).

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że zastosowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady jako formy harmonizacji obszaru ochrony danych osobowych niesie za sobą daleko idące konsekwencje. Stosownie do treści art. 288 TFUE rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości, co do wszystkich zawartych w nim postanowień, i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Ze swej natury staje się ono częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywiera skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenia obejmują wertykalny i horyzontalny skutek bez wyjątku.

Ogólne rozporządzenie o ochronie danych uchyli dotyczącą ochrony danych osobowych w Unii Europejskiej – obecnie obowiązującą – dyrektywę 95/46/WE, przejmując jej rolę aktu harmonizującego prawo ochrony danych osobowych w państwach członkowskich. Rozpoczęcie obowiązywania rozporządzenia sprawi, że ustanie podstawa prawna dalszego obowiązywania polskiej ustawy z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych (UODO) w jej dotychczasowym kształcie (jako ustawy wykonującej dyrektywę 95/46/WE), która w sposób całościowy reguluje zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych oraz prawa osób, których dane są przetwarzane.

Ogólne rozporządzenie nie wprowadza jednak pełnej harmonizacji rozumianej jako pełne (zupełne) ukształtowanie regulacji danego obszaru przedmiotowego, bez dopuszczalności stosowania regulacji krajowych. W enumeratywnie określonych w ogólnym rozporządzeniu sytuacjach przewidziano kompetencje prawodawcy krajowego do regulowania poszczególnych kwestii dotyczących ochrony danych osobowych, co sprawia, ze harmonizacja ma jedynie charakter częściowy.

Zawarte w ogólnym rozporządzeniu odesłania do prawa krajowego mają na celu przede wszystkim doprecyzowanie w prawie krajowym przepisów ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (motyw 8 RODO). Ich charakter jest jednak niejednolity. Pod względem konsekwencji jakie wywołują dla działalności prawodawcy państwa członkowskiego można je podzielić na: 1. Odesłania określające obowiązkowy zakres regulacji prawnej niezbędny do dostosowania prawa krajowego do ogólnego rozporządzenia o ochronie danych. 2. Odesłania określające możliwy (fakultatywny) zakres krajowej regulacji dopuszczony w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych.

Właśnie taką rolę – uzupełniającą wobec ogólnego rozporządzenia – pełni projektowana ustawa o ochronie danych osobowych, szczególnie w kwestiach organu administracyjnego właściwego w sprawach ochrony danych (organu nadzorczego), jego kompetencji oraz przepisów procesowych stosowanych przed tym organem oraz przed sądami krajowymi. Dlatego też podstawowe uwagi przedstawione w niniejszym stanowisku będą dotyczyły zgodności projektu z przepisami ogólnego rozporządzenia, w tym poprawnego wykonania upoważnień zawartych w tym akcie do działania prawodawcy krajowego.

W załączeniu poniżej publikujemy Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do projektu ustawy o ochronie danych osobowych z dnia 14 września 2017 r.

Stanowisko II z 13.11.2017 r. – projekt ustawy o ochronie danych osobowych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: „RODO”), które zacznie być stosowane z dniem 25 maja 2018 r., uchyli dyrektywę 95/46/WE i stanowiące jej transpozycję przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (dalej: „UODO”).

Do tego czasu państwa członkowskie zobowiązane są przyjąć odpowiednie przepisy prawne, które zapewnią skuteczne stosowanie RODO w krajowym porządku prawnym. W celu dostosowania polskich przepisów do RODO, Ministerstwo Cyfryzacji przygotowało projekty dwóch ustaw: nowej ustawy o ochronie danych osobowych oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych, która przewiduje zmianę dalszych 133 ustaw sektorowych, w tym ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (dalej: „URP”).

Należy jednocześnie zauważyć, że w szerokim zakresie przepisy krajowe, a więc projekt nowej ustawy o ochronie danych osobowych oraz ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych, dostosowujące krajowy porządek prawny do RODO, podlegać będą notyfikacji Komisji Europejskiej, która będzie badać zgodność tych przepisów z prawem unijnym, w szczególności z RODO.

Przedmiotem niniejszego stanowiska jest zarówno projekt nowej ustawy o ochronie danych osobowych (dalej: „NUODO”), jak i projekt ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych (dalej: „PWUODO”) w zakresie art. 10 nowelizującego URP.

Dla dalszych rozważań kluczowe jest przedstawienie szczególnego statusu i roli samorządów zawodowych, które znajdują swoje umocowanie w Konstytucji RP. Zawarty w rozdziale „Rzeczypospolita” art. 17 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, z e w drodze ustawy moz na tworzyc samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę na należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.
W wyroku z dnia 18 lutego 2004 r. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „piecza” „samorządów zawodów zaufania publicznego nad „należytym wykonywaniem zawodów” pozostaje konsekwencją charakteru prawnego „pieczy” jako funkcji o cechach władztwa publicznego”, a „sam fakt powierzenia swoistej funkcji „nadzorczej” („pieczy”) samorządowi nie zmienia zasadniczo publicznej natury tej funkcji”. Podkreślił także, że „art. 17 ust. 1 Konstytucji in fine – poprzez werbalizację wymogu działania „w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony” – nie pozostawia wątpliwości co do priorytetowego traktowania interesu publicznego w ramach sprawowanej „pieczy”. Dotyczy to również relacji „interesu publicznego” do środowiskowego interesu konkretnej korporacji zawodowej. Obowiązuje tu pierwszeństwo interesu publicznego w stosunku do interesu środowiskowego” (sygn. akt P 21/02).

Jednym z samorządów zawodów zaufania publicznego, o którym mowa w Konstytucji RP, jest samorząd radców prawnych, który sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu radcy, a jego działalność wykonywana w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony nosi cechy władztwa publicznego. Zgodnie z art. 42 URP, organami samorządu zawodowego radców prawnych są: Krajowy Zjazd Radców Prawnych, Krajowa Rada Radców Prawnych (dalej: „KRRP”), Wyższa Komisja Rewizyjna, Wyższy Sąd Dyscyplinarny, Główny Rzecznik Dyscyplinarny, zgromadzenie okręgowej izby radców prawnych, rada okręgowej izby radców prawnych, okręgowa komisja rewizyjna, okręgowy sąd dyscyplinarny oraz rzecznik dyscyplinarny. Warto jednocześnie wskazać, że organy samorządu radców prawnych podejmują działania mające na celu zapobieganie naruszeniom zasad etyki radcy prawnego oraz prowadzą postępowania dyscyplinarne zgodnie z URP.

W załączeniu poniżej publikujemy stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do projektu ustawy o ochronie danych osobowych oraz projektu ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o ochronie danych osobowych w zakresie art. 10 nowelizującego ustawę o radcach prawnych z dnia 14 września 2017 r.

Stanowisko OBSiL z 13.11.2017 r. – ochrona danych osobowych – URP

Opiniowany projekt ustawy o jawności życia publicznego stanowi propozycję zmian w zakresie przejrzystości działania organów i instytucji publicznych. W załączeniu poniżej publikujemy Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczące projektu ustawy o jawności życia publicznego (wersja z dnia 23 października 2017 r.) w zakresie obowiązku składania oświadczeń majątkowych przez radców prawnych.

Stanowisko z 02.11.2017 r. do projektu ustawy o jawności życia publicznego

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zmienia przepisy trzech ustaw:

1. ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666 z pózn zm.),
2. ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1822 z póżn. zm.),
3. ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 306 z późn. zm.)

Zmiany w Kodeksie pracy dotyczą czterech grup spraw:

1. kwestii związanych z równym traktowaniem pracowników (przepisy odnoszące się do mobbingu i przeciwdziałania dyskryminacji),
2. przepisów dotyczących osób korzystających z uprawnień rodzicielskich,
3. przepisów dotyczących wydawania, prostowania treści świadectwa pracy,
4. przepisów dotyczących terminu przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Zmiany kodeksu postępowania cywilnego odnoszą się do właściwości sądu w zakresie prowadzenia egzekucji tzw. czynności niezastępowalnych. Do takich czynności zalicza się czynności, które może dokonać wyłącznie pracodawca (np. wydanie świadectwa pracy).

W załączeniu publikujemy opinię Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Opinia z 03.10.2017 r. – do projektu zmian KP

W Ośrodku Badań, Studiów i Legislacji KRRP opracowano tabelaryczne porównanie ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym z ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. o Sądzie Najwyższym oraz z przedstawionym przez Prezydenta RP projektem ustawy o Sądzie Najwyższym.

Tabela porównawcza SN

W Ośrodku Badań, Studiów i Legislacji KRRP opracowano tabelaryczne porównanie ustawy z 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa z ustawą z 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw oraz przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.

Tabela porównawcza KRS

Kierownik OBSiL Rafał Stankiewicz wziął udział w posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Reformy Wymiaru Sprawiedliwości w dniu 11 września 2017 r., którego przedmiotem był nadzór nad wymiarem sprawiedliwości.