Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych przestawił opinię do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (projekt z dnia 11 lipca 2016 r.). Projekt przygotowano w Ministerstwie Rozwoju, a jego treść dotyczy zmiany kodeksu cywilnego, kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, prawa o notariacie, ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, ustawy o finansach publicznych, ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

Projekt przewiduje m.in. wprowadzenie do porządku prawnego notarialnych nakazów zapłaty, co wiązałoby się z przyznaniem określonych kompetencji notariuszom. W opinii OBSiL wskazano na szereg kwestii, które wydaje się zostały pominięte przez projektodawcę, a które wymagałaby znacznego doprecyzowania i uzupełnienia o rozwiązania rzeczywiście zapewniające uzyskanie zakładanych celów regulacji. Opinia OBSiL podważa założenia dotyczące odciążenia sądów i uprzywilejowania wierzycieli, sugerując jednocześnie inne mechanizmy możliwe do wykorzystania, które mogłyby przyczynić się do nieopłacalności powodowania zatorów płatniczych i kredytowania w ten sposób swojej działalności przez przedsiębiorców. Ośrodek zwrócił również uwagę na fakt, że doprecyzowania wymaga kwestia kosztów zastępstwa procesowego, albowiem nie ma jakichkolwiek racji przemawiających za pominięciem w notarialnych nakazach zapłaty kosztów z tytułu udzielenia pomocy prawnej. Zwłaszcza, że projekt nie wyklucza możliwości reprezentowania wnioskodawcy przy tej czynności przez profesjonalnych pełnomocników. Ponadto notariusz będąc zobowiązany do zachowania bezstronności, nie może udzielać pomocy prawnej wnioskodawcy przy sformułowaniu wniosku o wydanie notarialnego nakazu zapłaty, a tym samym wnioskodawca powinien mieć prawo otrzymania zwrotu kosztów poniesionych na udzielenie mu pomocy prawnej przez profesjonalnych pełnomocników.

Wprowadzenie notarialnych nakazów zapłaty do porządku prawnego objęte było uprzednio m.in. projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o notariacie oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W opinii z dnia 5 listopada 2009 r. do tego projektu, sporządzonej w ramach prac OBSiL, wskazywano wówczas m.in. na wątpliwą konstytucyjność instytucji notarialnych nakazów zapłaty w kontekście tez stawianych w literaturze prawniczej.

Opinia OBSiL KRRP do projektu dotyczącego ułatwiania dochodzenia wierzytelności