W dniu 17 sierpnia 2021 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, który następnie został skierowany do Sejmu i objęty drukiem Sejmu IX kadencji o numerze 1515. Projekt stanowi ostateczną wersję rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (UD113), którego pierwsza wersja (datowana na dzień 20 lipca 2020 r. ) była przedmiotem opinii Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 7 września 2020 r. , zgłoszonej w ramach konsultacji publicznych Pierwotnego Projektu. W związku z tym, że względem treści Pierwotnego Projektu do Projektu wprowadzono szereg zmian, powstaje konieczność uzupełnienia Pierwotnej Opinii o uwagi dotyczące rzeczonych zmian, co stanowi przedmiot niniejszej Opinii.

Niniejsza Opinia Eksperta Ośrodka – dr Piotra Moskały (Sołtysiński Kawecki & Szlęzak – Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów sp. j.) koncentruje się wyłącznie na istotnych merytorycznych zmianach, które zostały wprowadzone do Projektu względem stanu ujawnionego w Pierwotnym Projekcie. Nie zostały więc w niej poruszone zmiany drobne czy techniczne, niewpływające na całościową ocenę danej konstrukcji prawnej czy Projektu w ogólności. Jednocześnie niniejsza Opinia wskazuje także na to, czy uwagi i postulaty zmian Pierwotnego Projektu zawarte w tabeli stanowiącej załącznik do Pierwotnej Opinii zostały przez projektodawców uwzględnione. Jeżeli więc przedmiot danego postulatu zawartego w Tabeli nie został opisany w niniejszej Opinii, to pozostaje on aktualny także względem Projektu. Wszystkie odwołania poczynione w niniejszej Opinii do projektowanych przepisów stanowią odwołania do treści Projektu, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej.

Ze względu na to, że niniejsza Opinia odnosi się do treści Pierwotnej Opinii, uwagi w niej zawarte zostały sformułowane w takim samym układzie, jak przyjęto w Pierwotnej Opinii. W konsekwencji niniejsza Opinia podzielona jest na trzy zasadnicze części, poświęcone każdemu z obszarów składającemu się na Projekt: prawu grup spółek (pkt II), modyfikacji zasad sprawowania nadzoru w spółkach kapitałowych (pkt III) oraz pozostałym zmianom w regulacji funkcjonowania organów spółek kapitałowych (pkt IV). Zmiany w przepisach innych ustaw niż Kodeks spółek handlowych⁵ zostały omówione razem z powiązanymi z nimi modyfikacjami przepisów kodeksowych. Wnioski dotyczące każdego z obszarów, zawierające uwagi dotyczące realizacji przez projektodawców postulatów sformułowanych w Pierwotnej Opinii, zostały zaprezentowane zbiorczo w konkluzjach (pkt V). Ze względu na to, że Pierwotna Opinia okazuje się pozostawać w znacznej mierze aktualna także w odniesieniu do Projektu (por. pkt V poniżej), do Opinii dołączono również Pierwotną Opinię jako załącznik.

W podsumowaniu powyższych uwag Ekspert Ośrodka w pierwszej kolejności przedstawił dane ilościowe dotyczące realizacji w Projekcie postulatów zawartych w Pierwotnej Opinii. Wskazał, iż żaden z punktów zawartych w Tabeli nie został zrealizowany przez projektodawców w pełni albo w przeważającej mierze. W przypadku jednego punktu (dotyczącego doradcy rady nadzorczej) można mówić o wprowadzeniu przez projektodawców istotnych poprawek w kierunku wskazanym w Tabeli (odpowiada to ok. 3,57% wszystkich punktów w Tabeli). Z kolei w odniesieniu do trzech kolejnych punktów (odnoszących się do regulacji przekazywania dokumentów związanych z organizacją zwyczajnego zgromadzenia wspólnikom albo udziałowcom, mandatów i kadencji oraz protokołowania uchwał organów spółek kapitałowych) w Projekcie wprowadzono poprawki częściowo realizujące postulaty zawarte w Tabeli (odpowiada to ok. 10,71% wszystkich punktów w Tabeli). W przypadku kolejnych pięciu punktów w Projekcie pojawiły się zmiany incydentalne, odwzorowujące w niewielkim stopniu propozycje wynikające z Tabeli (odpowiada to ok. 17,86% wszystkich punktów w Tabeli). Wreszcie aż dziewiętnaście punktów Tabeli praktycznie nie znalazło jakiegokolwiek odzwierciedlenia w poprawkach wprowadzonych do Projektu (odpowiada to ok. 67,86% wszystkich punktów w Tabeli). Ta ostatnia kategoria obejmuje niektóre kluczowe postulaty zawarte w Pierwotnej Opinii, w tym potrzebę ponownego opracowania założeń regulacji prawa grup spółek na poziomie rządowym oraz uzupełnienia projektowanych zmian w zakresie corporate governance spółek kapitałowych o rozwiązanie istotnych dla praktyki problemów (np. umożliwienie podziału kompetencji w zarządzie w regulaminie zarządu czy uelastycznienie wykonywania prawa kontroli przez rady nadzorcze).

W świetle przedstawionych danych uznać należy, że w Projekcie nie dokonano implementacji przeważającej części postulatów zawartych w Pierwotnej Opinii. Uwagi w niej formułowane pozostają więc zasadniczo aktualne także w odniesieniu do Projektu, co uzasadnia dołączenie Pierwotnej Opinii do niniejszej Opinii jako załącznika. W konsekwencji w tym miejscu należy jedynie skrótowo przytoczyć wciąż aktualną ogólną ocenę Pierwotnego Projektu zawartą w Pierwotnej Opinii. Jeżeli chodzi o projektowaną regulację prawa grup spółek, to propozycja ta pozostaje kontrowersyjna. Pomimo usunięcia rozwiązań, które mogły prowadzić do naruszenia prawa unijnego (por. pkt II.1 powyżej), wciąż stanowi ona patchwork mechanizmów zaczerpniętych z różnych systemów prawnych oraz rozwiązań autorskich. Projektowana regulacja nie określa właściwie istoty mechanizmu działania w interesie grupy spółek, stanowiącego jej fundament, wprowadza zbędny mechanizm wydawania wiążących poleceń, który jedynie biurokratyzuje system zarządzania w grupach spółek, oraz wadliwie konstruuje instrumenty ochronne w grupach spółek. Efektem tego jest brak klarowności nowej regulacji, jej znaczne skomplikowanie oraz występowanie niespójności i luk wewnętrznych. W tym kontekście trudno się spodziewać, żeby regulacja ta znalazła popularność w realiach obrotu i nie budziła poważnych wątpliwości prawnych w przypadku jej stosowania. Postulat rezygnacji z dalszego procedowania tej propozycji oraz rozpoczęcie ponownych prac koncepcyjnych nad zagadnieniem prawa grup spółek na poziomie rządowym pozostaje więc aktualny.

W przypadku zmian w zakresie sprawowania nadzoru w spółkach kapitałowych walor zachowuje zgłoszony w Pierwotnej Opinii postulat uzupełnienia nowelizacji o dodatkowe obszary regulacji (m.in. indywidualizację prawa kontroli w spółce akcyjnej czy dopuszczenie ustalania przez same rady nadzorcze spółki z o.o. i spółki akcyjnej katalogu czynności, które wymagają ich zgody). Jednocześnie zawarte w Projekcie propozycje zmian powinny zostać poprawione zgodnie z postulatami formułowanymi w Tabeli, a w niektórych przypadkach usunięte (dotyczy to np. regulacji zatwierdzania transakcji z podmiotami powiązanymi w spółce akcyjnej). Jeżeli zaś chodzi o projektowane zmiany w pozostałych obszarach funkcjonowania organów spółek kapitałowych, to zawarte w Pierwotnej Opinii postulaty uzupełnienia Projektu i technicznych zmian w tym zakresie pozostają w większości aktualne i powinny zostać wprowadzone do Projektu.

21.10.2021 Opinia uzupełniająca – KSH (nr druku 1515)

7.09.2020 Opinia OBSiL – KSH

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw została uchwalona przez Sejm RP w dniu 20 kwietnia 2021 r. (Druk Sejmu nr 899). Dotyczy zmian w k.p.c. w zakresie wprowadzenia sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej oraz przepisów z tym powiązanych, a także zmian związanych z przesunięciem wejścia w życie rozwiązań dotyczących prostej spółki akcyjnej i eKRS.

Ustawa zawiera w art. 4 istotne zmiany dla postępowań sądowych związanych z głęboką nowelizacją ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej jako: „ustawa o zwalczaniu COVID”) . Niniejsza opinia została ograniczona do wybranych zmian w tej ustawie w zakresie ich wpływu na postępowanie cywilne, w szczególności w zakresie, w jakim odbiega od pierwotnego projektu wniesionego do Sejmu RP.
Z tego względu w znacznym zakresie należy podtrzymać uwagi zawarte w opinii Ośrodka Studiów, Badań i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 2 lutego 2021 r. przygotowanej na tle pierwotnego brzmienia projektu.

Mimo zmian dokonanych w art. 15zzs9 ustawy w stosunku do treści projektu wciąż poważne zastrzeżenia budzi nałożenie na pełnomocników zawodowych (adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych oraz Prokuratorię Generalną RP) nowych obowiązków związanych z wnoszeniem pism procesowych oraz dokonywania doręczeń takim pełnomocnikom. Choć zdecydowanie należy podzielić pogląd o potrzebie przygotowania transparentnego sposobu komunikowania się sądu z pełnomocnikami (i odwrotnie) drogą elektroniczną przyjęte rozwiązania wymagają odpowiedniego ogólniejszego ujęcia i dodatkowego doprecyzowania…   Czytaj całe stanowisko, które jest dostępne w linku poniżej.

Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do ustawy z 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Tytułowa opinia prawna sporządzona została na wniosek Komisji Doskonalenia Zawodowego KRRP, dotyczący oceny skuteczności przedłużenia ustalonego przez KRRP cyklu szkoleniowego 2018 – 2020 przez postanowienia ustawy z dnia 2 marca 2O20 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U poz. 374 z poźn.zm,) a w szczególności art. 15zzr, który obowiązywał w okresie od 8 marca do 15 maja 2020r.

Z treści przedstawionego wniosku wynika, że potrzeba rozstrzygnięcia podniesionej kwestii prawnej podyktowana jest wątpliwościami, zgłaszanymi przez niektóre okręgowe izby radców prawnych oraz poszczególnych ich członków, którzy chcąc spełnić swój obowiązek uzyskania minimalnej liczby punktów szkoleniowych (40), interpretują wskazany przepis w ten sposób, iż z mocy prawa cykl szkoleniowy 2018 – 2020 został przedłużony o ponad dwa miesiące, niezależnie od okresu obowiązywania art. 15zzr .
Opinia z 21.03.2021 r. – przedłużenie cyklu szkoleniowego

Potrzeba doręczeń elektronicznych

Pandemia COVID-19 wywołała niemałe zamieszanie w dotychczasowym sposobie funkcjonowania organów władzy publicznej, w tym sądów, które – trzeba przyznać – wyraźnie preferowały papierowy obrót dokumentów i stacjonarne wykonywanie obowiązków zawodowych. Okres pandemii zmienił jednak (na korzyść) zakres świadczenia usług prawnych za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji. Rozwój w tym zakresie zdawał się jednak omijać procesową aktywność profesjonalnych pełnomocników. Wymiana korespondencji elektronicznej z sądami nadal należy do rzadkości. Ponad rok obowiązywania obostrzeń związanych z pandemią znacząco uwypuklił jednak potrzebę intensyfikacji działań w zakresie zdalnej komunikacji radców prawnych z podmiotami publicznymi, w tym przede wszystkim z sądami. Co ważne, problematyka doręczeń elektronicznych staje się obecnie przedmiotem specjalnej regulacji prawnej. W dniu 27 listopada 2020 r. zakończyły się prace legislacyjne nad ustawą o doręczeniach elektronicznych (ustawa z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, Dz.U. z 2020 r. poz. 2320, dalej „u.d.e.”), która opublikowana została w dniu 22 grudnia 2020 r., a zasadniczo wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2021 r. Z pewnością zrewolucjonizuje ona funkcjonowanie sądów, organów publicznych i kancelarii prawnych. W dalszej części materiałów informacyjnych przedstawione zostaną zmiany wprowadzane przepisami ustawy, przyszły sposób funkcjonowania systemu doręczeń elektronicznych, szczegółowe daty wejścia w życie konkretnych rozwiązań oraz opis modyfikacji następujących w konkretnych procedurach sądowych i administracyjnych.

Raport – Doręczenia elektroniczne- 2021

W dniu 2 lutego 2021 roku Ośrodek Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych przygotował opinię dotyczącą projektu ustawy o zmianie ustawy w zakresie Kodeksu Karnego.

Opiniowany projekt w pierwotnym kształcie przewidywał wprowadzenie zmian na gruncie trzech ustaw, mianowicie Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego oraz ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych i wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W rezultacie autopoprawki (Druk Sejmowy nr 867-A) objął również zmianę Kodeksu Wykroczeń. Jakkolwiek przedstawiony przedmiot nowelizacji znajduje odzwierciedlenie w drugim odnośniku projektowanej ustawy, to zważywszy, że zasadnicza część zawartych w niej propozycji legislacyjnych dotyczy regulacji procesu karnego, należałoby oczekiwać, stosownie do treści § 18 ust. 1 Zasad techniki prawodawczej (Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2020 r., tekst jedn. Dz.U. z 2016, poz. 283), wymagającego przyjęcia tytułu w sposób adekwatny informującego o treści ustawy, że w tytule zostanie wprost wskazana i w ten sposób uwypuklona zmiana ustawy – Kodeks postępowania karnego.

Opinia z 02.02.2021 r. – druk sejmowy Nr 867 i 867a – KK

W  dniu 2 lutego 2021 roku została przygotowana opinia OBSiL dotycząca projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 899) wprowadzającego istotne zmiany dla postępowań sądowych związane z głęboką nowelizacją ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zakres proponowanych zmian w tej ustawie  jest bardzo szeroki. Dotyczą one: zasad przeprowadzania posiedzeń sądowych w sądach powszechnych (proponowana zmiana art. 15 zzs¹ oraz uchylenie art. 15 zzs³) oraz w postępowaniu ze skargi kasacyjnej przed Sądem Najwyższym (proponowane dodanie art. 15 zzs⁷), przeprowadzania przesłuchania przed konsulem (proponowane dodanie art. 15 zzs⁸), nowych obowiązków zawodowych pełnomocników w związku z wnoszeniem pierwszych pism procesowych, a także zasad dokonywania doręczeń wobec takich pełnomocników za pośrednictwem poczty elektronicznej (proponowane dodanie art. 15 zzs⁹), przywrócenie właściwości delegacyjnej sądów w czasie pandemii (proponowane dodanie art. 15 zzs¹⁰), a także delegowania sędziów do innych równorzędnych sądów na określony czas za ich zgodą (art. 15 zzs¹¹).

Niniejsza opinia została ograniczona do zmian w tej ustawie w zakresie ich wpływu na postępowanie cywilne.

Opinia OBSiL z 02.02.2021 – KPC – druk Nr 899.

W dniu 20 stycznia 2021 roku do konsultacji społecznych trafił projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Opiniowany projekt przewiduje fundamentalne zmiany w zakresie unormowania zasad rozstrzygania kwestii odpowiedzialności w sprawach o wykroczenia powszechne. W obowiązującym stanie prawnym zasadniczym organem, do którego należy rozstrzyganie o przedmiocie procesu w tej kategorii spraw jest sąd. Orzeczenie sądu w tym przedmiocie, zgodnie ze standardem konstytucyjnym wynikającym jednoznacznie z treści art. 42 ust. 3 Konstytucji RP, następuje w formie wyroku.