Projektowana ustawa służy wdrożeniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, (L 305/1; dalej jako dyrektywa).
Ekspert Ośrodka wskazuje na wstępie, iż w polskim systemie prawnym brak jest kompleksowej regulacji poświęconej ochronie tzw. „sygnalistów”. W Polsce ochrona sygnalistów była do tej pory kształtowana głównie przez orzecznictwo, które w pewnym stopniu pozostawało pod wpływem judykatów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (dalej jako ETPC). Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej jako EKPC) nie zawiera postanowień, które wprost ustanawiałyby ochronę sygnalistów, ale kwestia ta pojawiła się w związku ze skargami zarzucającymi naruszenie art. 10 EKPC gwarantującego prawo do swobody wypowiedzi. Zawsze bowiem osoba sygnalizująca nieprawidłowość korzysta z wolności słowa poprzez – przykładowo – napisanie ulotki, skargi, poinformowanie opinii publicznej na konferencji czy zawiadomienie organów ścigania . Dla kształtu standardu strasburskiego szczególne znaczenie mają 2 wyroki ETPC: Guja przeciwko Mołdawii oraz Heinisch przeciwko Niemcom.
Jednocześnie przed przystąpieniem do szczegółowej oceny merytorycznej projektu Ekspert Ośrodka zaznacza, że przepisy projektu w ogromnej większości stanowią powtórzenie przepisów dyrektywy, a jedna z zauważalnych zmian polega na przeredagowaniu zamieszczonych w niej przepisów. W związku z tym przyjęto, że w takim zakresie w jakim przepisy dyrektywy i projektu merytorycznie są tożsame, zbędne jest dokonywanie oceny, gdyż projektodawca w tej części czyni zadość obowiązków implementacji dyrektywy w wymaganym, minimalnym stopniu.
W poniższej opinii uwagi merytoryczne zostały poświęcone tym regulacjom, które
- a) wzbudzają wątpliwości co do zgodności z dyrektywą,
- b) są obarczone wadami logicznymi, lub
- c) budzą zastrzeżenia językowe.
W takich przypadkach nie ograniczono się do zasygnalizowania stwierdzonych mankamentom, ale także zaproponowano wolne od wad rozwiązania, wobec czego zapraszamy do zapoznania się z załączoną opinią.