20 sierpnia 2021 r. Ośrodek Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych przygotował opinię dotyczącą dotycząca projektu ustawy o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 477)
Celem projektu ustawy jest ‒ co wynika z jej uzasadnienia oraz przyjętych w jej treści rozwiązań prawnych ‒ doprowadzenie do zgodności z Konstytucją RP, prawem Unii Europejskiej oraz prawem międzynarodowym poprzez zmiany w organizacji i funkcjonowaniu Sądu Najwyższego, które odwrócić mają naruszające prawo zmiany wprowadzane w tym Sądzie od 2017 r., przywrócić w tym zakresie praworządność, czerpiącą swe źródło z art. 2 Konstytucji RP, wreszcie bezpośrednio zrealizować zapadłe w ostatnim czasie wyroki międzynarodowych trybunałów w odniesieniu do Polski, tj. przede wszystkim wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: TS) z dnia 15 lipca 2021 r. C-791/18 Komisja przeciwko Polsce oraz wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r. Reczkowicz przeciwko Polsce (nr skargi 43447/19). W orzeczeniach tych oba trybunały oceniły Izbę Dyscyplinarną SN bardzo krytycznie, jako nie gwarantujący poszanowania zasady niezawisłości sędziowskiej organ, który w istocie nie jest sądem ustanowionym zgodnie z prawem.
Z powyższych względów przyjęcie proponowanego projektu ustawy jest bardzo ważne i niezbędne dla realizacji zasady rządów prawa w Polsce. Dalsze bowiem funkcjonowanie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego w obecnym kształcie (dalej jako: IDSN) nie tylko intencjonalnie narusza prawo Unii oraz art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, co stwierdzono jednoznacznie w powołanych wyżej wyrokach TS oraz ETPC, ale także narusza konstytucyjne prawa jednostek do niezależnego sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), które jest jednym z podstawowych praw jednostki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności (zob. wyrok TK z dnia 23 maja 2018 r., sygn. akt SK 15/15). Co więcej, stawia jednostki w sytuacji niepewności prawnej, wynikającej z zakwestionowanej pozycji prawnej tego organu i wydawanych przez niego rozstrzygnięć. Zagadnienia te zaś znajdują się w centrum zainteresowania organów samorządu zawodowego radców prawnych, który ‒ zgodnie z art. 17 ust. 1 Konstytucji RP oraz ustawą o radcach prawnych ‒ jest powołany do ochrony interesu publicznego i stania na straży praw jednostek.
Stanowisko Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych